Armenia — północna część kraju

Północna Armenia to kraina, w której czas zdaje się płynąć wolniej, a krajobrazy malowane są pędzlem natury w najpiękniejszych odcieniach zieleni, złota i szarości. Górzyste pasma, porośnięte bujnymi lasami, tworzą majestatyczne tło dla wąskich dolin, gdzie rzeki wiją się jak srebrzyste wstążki, płynące w rytmie wiecznego spokoju.

Twierdza Lori i kanion Dzoraget

Pierwszy przystanek to majestatyczne ruiny twierdzy Lori, ukryte w sercu dzikiego kanionu Dzoraget w Armenii. Historia splata się tutaj z naturą, tworząc niesamowitą mozaikę, która przyciąga miłośników historii i wędrowców. Zamek Lori, kiedyś potężna twierdza Armenii, góruje nad kanionem, chroniąc okoliczne ziemie przed niewidzialnym wrogiem. Choć mury są zrujnowane, nadal czujesz aurę dawnej chwały i potęgi. Kamienie zamku wtapiają się w przyrodę, stając się częścią otaczającego krajobrazu. Kanion Dzoraget to miejsce niezwykle malownicze, pełne zapierających dech w piersiach widoków.

Twierdza Lori (ormiański: Լոռի բերդ) to ormiańska twierdza z XI wieku, położona niedaleko wioski Lori Berd, w prowincji Lori, Armenia. Została zbudowana przez Dawida Anhoghina i w 1065 roku stała się stolicą Królestwa Taszir-Dzoraget. Twierdza odegrała ważną rolę w historii, będąc miejscem wielu wydarzeń militarnych oraz politycznych. W 1177 roku gruziński król Jerzy III oblegał swojego zbuntowanego siostrzeńca, Demnę z Georgii, właśnie w tej twierdzy. To było jedno z kluczowych wydarzeń w relacjach między Armenią a Gruzją. W 1239 roku twierdza została zdobyta przez mongolskiego dowódcę Czagataja Starszego, co wpłynęło na losy regionu. Mimo zniszczeń, twierdza zachowała swoją majestatyczną formę i jest ważnym punktem historycznym Armenii.

Będąc w tej okolicy warto objechać kanion i zobaczyć Kościół św. Mikołaja Cudotwórcy, znany również jako Saint Nicholas the Wonder-Worker Church a raczej jego ruiny. Kościół znajduje się w małej wsi Amrakits na południe od zamku Lori.

Klasztor Horomayri

Kolejnym punktem naszej podróży jest Horomayri, ukryty w sercu gór malowniczy klasztor, pełen duchowej energii. Położony na stromym klifie, oferuje zapierające dech w piersiach widoki na otaczający krajobraz. Wędrówka do tego miejsca, choć wymagająca, nagradza wyjątkowym doświadczeniem bliskości z naturą i historią Armenii.

Klasztor Horomayr jest częściowo zbudowany na szczycie klifu, a częściowo w połowie jego zbocza. Na szczycie znajduje się kaplica z trzema komorami, a poniżej mury kanionu tworzą jedną ze ścian budowli. W kompleksie znajdują się także jaskinie, chaczkary (ormiańskie kamienne krzyże) i rzeźby. Kościół św. Marka, znajdujący się w klasztorze, został zbudowany przez książąt Zakare i Ivane Mkhargrdzeli w 1187 roku, a pozostałe budynki powstały dzięki opatowi Samuelowi w 1206 roku.

Aby dotrzeć do tego miejsca macie dwie opcje. Jedna poostrzą, która ze względu na napięty grafik wybraliśmy. Możecie tak jak my dojechać na klif z góry odbijając z drogi, która łączy Odzun oraz Aygehat w Armenii. Lub możecie także wybrać opcję bardziej zaawansowaną — ścieżkę, która prowadzi stromo w górę wprost do kaplicy wydrążonej w połowie klify skalnego. Jeśli wybierzecie drugą opcję musicie zacząć wędrówkę z tego punku: 41.033296181170144, 44.6330436982769 parking, choć mały nie jest oblegany. Wszystkie ciekawe punkty na mapie Armenii, które polecam znajdziesz w tym wpisie: Eyrwań – stolica Armenii.

Kościół w Odzun

Klucząc wąskimi, wiejskimi uliczkami bez asfaltu, dotarliśmy do kolejnego punktu – kościoła w Odzun. To zabytkowe miejsce znajduje się blisko klasztoru Horomayr i jest niezwykle fotogeniczne. Kościół w Odzun, chyba wygrał w moim rankingu najpiękniejszych budowli w Armenii.

Pierwszy kościół zbudowano tutaj w VI wieku. W VIII wieku przebudował go Hovhannes III Odznetsi. Kościół uzyskał obecną formę różowej bazyliki felsytowej z trzema nawami. Dwie nawy boczne są wąskie, a krużganki arkadowe znajdują się po stronie północnej i południowej. Krużganek zachodni ma ślepą ścianę z łukowatym wejściem pośrodku.

Dach kościoła jest sklepiony kolebkowo, a cztery kolumny podtrzymują tambur ze sklepieniem żebrowym. W zachodniej części znajdują się jeszcze dwie kolumny. Na wschodniej fasadzie, nad centralnym oknem, widać rzeźbę Chrystusa oraz św. Jana i dwoma aniołami. Na południowej fasadzie, po każdej stronie centralnego okna, znajdują się aniołowie i ślady innej postaci, prawdopodobnie Chrystusa.

W XIX wieku dodano dwie małe dzwonnice. Kościół został odnowiony w latach 2012–2014.

Kompleks klasztorny Sanahin w Armenii

Po drodze do komplekus można zobaczyć ciekawy most położony w pobliżu klasztoru Sanahin. Zbudowano go w XII wieku za panowania królowej Tamary z Gruzji oraz dynastii Zakaridów. Sam kompleks klasztorny Sanahin w Armenii, wraz z pobliskim klasztorem Haghpat, wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Klasztor Sanahin założono w IV wieku, a największy rozwój przeżywał w X i XI wieku. Armenia bogata jest w punkty na mapie światowego dziedzictwa UNESCO, zobaczcie listę sami.

W kompleksie znajduje się kilka zabytkowych budynków, w tym kościoły, kaplice i wieże. Najważniejszym obiektem jest kościół św. Zoravor, zbudowany w X wieku, znany z pięknych fresków i misternych rzeźb.

Jednakże W Sanahin można zobaczyć także wspaniałe przykłady ormiańskiej architektury, takie jak monumentalne krużganki i wspaniałe kaplice. Warto zwrócić uwagę na zdobienia oraz inskrypcje, które opowiadają historię tego miejsca.

Klasztor Goshavank

Armenia bogata jest w Klasztory. Dlatego większość naszych punktów na mapie to właśnie one. Kolejny to Klasztor Goshavank, znany również jako Goshavank Monastery, to jedno z najbardziej znaczących miejsc sakralnych w Armenii. Położony w prowincji Tavush, blisko wioski Gosh, klasztor zachwyca swoją architekturą i historycznym znaczeniem.

Znany ormiański uczony Mkhitar Gosh założył klasztor w XIII wieku, będąc również autorem ważnych dzieł literackich i prawnych. Goshavank był centrum nauki i edukacji, a jego uczelnie przyciągały uczniów z całego regionu.

W kompleksie klasztornym znajdują się imponujące budynki, w tym kościół św. Grzegorza z XIV wieku, który wyróżnia się pięknymi kamiennymi rzeźbami i detalami architektonicznymi. Charakterystyczne są także kamienne krzyże (chaczkary) oraz liczne inskrypcje, które dodają klasztorowi wyjątkowego uroku.

Dilidżan

Noc spędziliśmy w wynajętym apartamencie w Dilidżan, prowincja Tawusz. Dilidżan to miasto położone w północno-wschodniej Armenii, w prowincji Tavush. Liczy około 20,000 mieszkańców. Miasto ma bogatą historię, która sięga średniowiecza, ale zyskało na znaczeniu w XIX wieku jako uzdrowisko i centrum turystyczne. Klimat w Dilidżan jest umiarkowany, z chłodnymi latami i mroźnymi zimami, co jest efektem jego górskiego położenia. Następnego dnia pozostaliśmy w północno wschodniej części tego regionu.